์์ ํ BEST ์นด์ง๋ ธ์ฌ์ดํธ ์ ์ฒด ๋ง์ ๊ฒ์ฆํ์ฌ ์ถ์ฒ ํฉ๋๋ค.์จ๋ผ์ธ ๋ฐ์นด๋ผ ์ฌ๋กฏ๋จธ์ ๋ธ๋์ญ ๋ฃฐ๋ ์คํฌ์ธ ์์ ํ์ฌ์ดํธ ์ ๋ณด์ ๊ณต
์ ๋ก247,์ ๋ก247์ฃผ์,์๊ทธ๋ฒณ,์๊ทธ๋ฒณ์ฃผ์,wbc247,wbc247์ฃผ์,ํ ํ ๋ฒณ,ํ ํ ๋ฒณ์ฃผ ์,๋คํ๋ฒณ,๋คํ๋ฒณ์ฃผ์
wbc247
์๊ทธ๋ฒณ
์นด์ง๋
ธ์ฌ์ดํธ
wbc247
wbc247
๋คํ๋ฒณ
๋คํ๋ฒณ
์๊ทธ๋ฒณ
์๊ทธ๋ฒณ
์ ๋ก247
์ ๋ก247
์ ๋ก247
์คํ์นด์ง๋
ธ
์๊ทธ๋ฒณ
์๊ทธ๋ฒณ
์ ๋ก247
์ ๋ก247
์ ๋ก247
์ ๋ก247
์๊ทธ๋ฒณ
์๊ทธ๋ฒณ
wbc247
wbc247
ํ
ํ
๋ฒณ
ํ
ํ
๋ฒณ
๋คํ๋ฒณ
๋คํ๋ฒณ
์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ด ๋จ์ํ ๊ฐํ๋ค์ด์ ์๋ ์๋ฅผ ๊ตฌ๋ถ์ง๊ณ , ๊ธฐ๋๊ถ ์ฐจ์์์ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ด ๊ฐ์ง๋ ์ด์ ๋ง์ด ๋ง์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ๊ดํ๋ ๋จํธ์ ์ธ ๊ฐ์์ ๋ํด์ ๋ค์ ๊ณ ๋ฏผํด๋ณผ ์ ์๋ ๊ฑธ์์๋ค. ๋ด๊ฐ ๋ชจ๋ฅด๋ ๊ณก์ ์ด ๋ง์๋ค๋ ์ ๊ณผ ๋ ๋ด๊ฐ ์์์ ๊ฐ์ก๋ ๊ฐ๋ค ๊ฐ๊ด ํน์ ๋ด๊ฐ ๋ ธ์ ๊ฐ๊ด์น ๋ชปํ๋ ๊ณ์์ ์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ด ๊ฐ์ง๋ ํจ์๋ฅผ ๊ฐ๊ดํ๋ค ์ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด์๋ฒ ๋ด๊ฐ ์๋์ ๊ฐํ ์ฐจ์์์ ๋ง์ด ๊ถํ๋ค ๊ฐ๋ ์ ์ด๋ ๊ฒ๋ผ๋ ๊ธ๊ณต๋ถํด์ผ๊ฒ ๊ตฌ๋ ์ถ์ ๊ฐ๊ด๋ ๋ค์๋ค. ๊ธ๋ฒ์ ๊ตญ๋ฌดํ์๋ฏธ๋๊ฐํ์์ <์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ ๋ถ๊ณตํ ์ง๋จ๊ณผ ์ค์ฅ๊ธฐ ๋ฐฉ์ฑ ๊ฐ๋>์ด๋ผ๋ ๊ณ์๋ฅผ ์ฝ์ผ๋ฉด์, ์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ด ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐ๋์์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ฒ์ญ๋ ์ ์๋์ง๋ฅผ ๊ฐํ์ง ์ ์๋ค์ ์๋ง์ literatiure review๋ฅผ ์ฝ์ผ๋ฉด์ ์ ํ ์ ์์๋ค.
์ด์ ํจ๊ป ์ธ๊ตฌ ์ฆ๋ค์ธ์ ๋ํ,๋ฎ์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ๋ฅ , ๋์ํ์ ๋ฐ๋ฌ1) ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์งํ๋ค์ ์ฃผํ์ ๋ํ ๊ฒฐ๋ก์ ์์ถ์ ์๋ฏธํ์ง๋ง ๊ทผ๊ฐ์ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ๊ฒฐ๋ก์์ ๋ํ ๊ด์๊ณผ๋ ๋ฐ๋ฐ๊ฐ๋์ผ๋ก ์์ง์๋ค. ยฉ schwarzeweissheitenfotografie, ์์ค Unsplash ๊ฐ๋ฅด์นจ๊ฒฝ์น์ด๋ ์ง์ฃผ(่ทไฝ)๊ทผ์ ๋ฑ ์ข์ ์ฃผ๊ฑฐ๊ฒฝ์น์ผ๋ก ์ธํด ์ ํธ๋๋ ๊ณ ์ฅ์ ๊ณผ์ฐ ์ฌ์ ํ ์๊ธ ๋ถ๊ท ํ์ด ์๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง ๊ณ์์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ ๋์ ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ๊ฑฐ๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌด๋ฆฌ์ฌ์ ์ ํต์ ์ฃผ๊ฑฐ๋ค๋ ๊ธฐ์์ ๋นํด ์๊ณผ ์ง ๋จ๊น์์ด ๊ตต๋ค ๊ฐ์ ๋์๋ค. p. ํต๊ณ์ ์ธ ๊ณ๋์์ด๋ ๊ทธ๋ฆผ๋ณธ๋ฑ์ ์ต์ํ์ง ์์ ๊ฒ๋ค์ด ๋์ฌ ๋๋ฉด ๋ค์๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋์ค ๋ฉด๋ก ๋์ด๊ฐ๋๋ฐ, ๊ธ๋ฒ ํฌ์คํ ์๋ ๊ด๊ณ ๊ณก์ ๋ ํจ๊ป ๊ฐ๋ฌด๋ฆฌํ๋ฉฐ ํฌ์คํ ์ ๋ด์๋ณด์๋ค.
3 ํนํ ์ฝ๋ก๋19๋ผ๋ ๊ธด๋ฐํ ๊ณต๊ธฐ์ ๋์ฒํ๊ธฐ ์ํ ๊ฐ๊ตญ ์ ์ ์ ๊ฐ๋ณ์ฑ ์ฆ๋๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ ์ดํ ๊ฐ๊ธฐ๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ด ๊ฐ์๋ก ๊น๋ค ๋ ๋ฒจ์ ์ด๋ฅด๊ฒ ๋ง๋ค์๋ค. p. //์ฝ๋ก๋19 ๊ตญ๋ฉด ์ดํ์๋ ๊ตฌํ๊ตญ์ ์ฃผํ์์ ๊ฒ๋ค๊ฐ ๊ตฌ๋ฏธ ์์์ด ์ด๋ฏธ ๊ฐ๊ดํ ‘์ฃผํ์ ๊ธ์ตํ’์ ๊ฐ๋ค ๊ฒ๋ชจ์๋ค์ด ๋ณธ์ํํ์๋ค. 3 ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ๋ฅผ ๊ฒช์ผ๋ฉด์ ๊ตฌ๋ฏธ์ ์ฃผ๋๋ผ๋ ๊ฐ๋์ง์ธ ๋๊ฑฐ๋ฆฌ์ ์ํ ์๋์ ์์ถฉ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ์ค๋ฌผ ๊ฒฝ์ง์ ์์ฐ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ๋ฌ์ผ๋ก ์ด์ด์ง๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ๋ถ๋์ฐ์ ๋ดํฌํ ๋ฐ์ฒ ๊ฐ๋ฌธ์ ์์น์ผ๋ก ๊ฒฐ๊ณผ๋๋ ๊ณต๊ธฐ์ ๊ฐ๊ดํ๋ค.
4 ยฉ emiliotakas, ์์ค Unsplash ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ Wealth ๋๋น ๋ 2009๋ ๋ถํฐ ์์๋๋๋ฐ ์ด ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 2019๋ ๊ฒฝ ํ์ฌ 28๊ฐ๊ตญ ์ฐ๋ฑ ๋จ๊น์์ด ์๋ฐ์ฒ์์ ์์ 10% ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๊ฐ ์ฝ 52%, ์์ 1% ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๋ ์ฝ 19%๋ฅผ ๋ญํํ๋ค. p. p. ์ฃผํ์์ ์์น ์ด๊ท์ ์ฃผํ ๊ฐ๋ฌธ ์์น ๊ธฐํ๊ฐ์ด ์ปค์ง ๊ณต๊ธฐ์์ ๊ณ๊ธ์ ๊ฐ๊ตฌ ๋๊ธฐ๋ก ์ธํ ์ค๋ฌผ๊ฒฝ์ ์ ์์ถ, ์ด์ ๋ณ๋ฆฌ ๋ฐฉ์ฑ ๊ณผ ๊ฐ์ฒ์ ์ฌ๋ฌด๋ฐฉ์ฑ ์ ์ฃผ์์์๊ณผ ํจ๊ป ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ํญ๋ฑ์ผ๋ก ์ด์ด์ก๋ค.
p. ๋ณดํต ๋ฐ์ฒ์ ๋ง์ด ๋ณด์ ํ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๋ ๊ณ ์ํ์ต ๋ฐฉ์์ฒ์ ๋ฐฉ์ํ๊ธฐ ์ฝ๊ณ ๋ฐฉ์์ ๊ต์ ๊ฒฝ๋น์ด ๋ฎ์ผ๋ฉฐ ๊ณต์ธ๊ธฐํผ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ๋ฌดํจ์ธ์จ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ๊ธฐ๋์ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐํ๋๊ธฐ ์ฝ๋ค(R์ ๋ฝ์ฐํฉten, 2023). 20 ์๋ฅผ ๋ค์ด ์ ๋ฝ์ ๋ณต๋ฆฌ๋๋ผ์ธ ์ค์จ๋ด๊ณผ ๋ ธ๋ฅด์จ์ด๋ ๋ ์ฐ๋ถ๊ณตํ์ด ์ ์ผ ๋ฎ์์ง๋ง ์ ์ ๋ถ๊ณตํ๋๋ ๊ต์ฅํ ๋์๋ค. 14 ์ ์ง๊ตญ์์ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ด ๊ฐํ๋๋๊ทผ๊ฑฐ๋ค์ ์ ๊ฐ์ง๊ฐ ์ง์ ๋๋ค.
22 ์ด๋ฅธ๋ฐ ๋ถ๊ตฌ ์ ์ง๊ตญ์ด์ ๋ถ๊ณตํ๋์น์ง์๊ฐ ์ ์ผ ๋ฎ๋ค๊ณ ํ๊ฐ๋๋ ์ค์จ๋ด๊ณผ ๋ ธ๋ฅด์จ์ด์์ ์ ์ ๋ถ๊ณตํ๋๊ฐ ๊ต์ฅํ ๊ฐ๋น์ธ๋ค๋ ์ ๊ณผ ์ฃผํ์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ด ๋์ ๊ฒ์ฌ ์ ์ ๋ถ๊ณตํ ๋ ๋ฒจ์ด ๋ฎ๋ค๋ ๊ณก์ ์ด ๊ต์ฅํ ์ธ์์ ์ด์๋ค. p. ์๋ฑ๊ฐ ํํ ๋ถ๊ณตํ์ด๋ผ๊ณ ๋งํ๋ ๊ท๊ฒฉ์ด ๋๋ ์งํ๊ฐ ๋ ์ฐ๋ง์ ๋ค๋ฃจ๊ณ ์์นํ๋ค๋ ์ฌ๋ฌผ์ ๊นจ๋ฌ์ ์ ์์๊ณ , ์ฃผํ์ด ๋ฐ์ฒ์ผ๋ก์จ ํน์ ์ฃผํ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋จ๊น์์ด์ ์ธ ๋ฐ์ฒ์ ์์น์ ์ด๋์ด ๋ถ๊ณตํ ๋ ๋ฒจ์ ๋ฎ์ถ๋ค๋ ์ ์ ๋ ธ์ ๊ฐ๊ดํด๋ณด์ง ๋ชปํ๋ ๊ฐ๋์ด์๋ค. ์ ์๋ค์ ์ด๋ฌํ ๊ฐ๊ตญ ๊ฐ์ด๋ฐ์ ์ ์ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐ๊ทน์๋ ์ํธ ๋ด ๋ฐ์ฒ์ ๊ฒฐ์ฑ ๊ฐ๊ทน๊ฐ ์ค์ํ๋ค๊ณ ์ง์ ํ๋๋ฐ, ํนํ ์ฃผํ์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ด ๋์์๋ก ์ ์ ๋ถ๊ณตํ ๋ ๋ฒจ์ด ๋ฎ์๋ค.
๋น๊ธ์ต๋ฐ์ฒ์ ์ฃผ๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ์ธ๋ฐ ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ์ 2021๋ ๊ณ์๋ ๋น๊ธ์ต๋ฐ์ฒ์ ์ฃผ์ ์ฃผ์ฃผํ(main residence)๊ณผ ๋ด ๋น๊ธ์ต๋ฐ์ฒ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌํ์ฌ 2018๋ ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ ๋๋ผ์์ ์ฐ๋ฑ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์ฃผํ ๋ฐ์ฒ์ ๋น์ค์ด ๋จ๊น์์ด๋ฐ์ฒ์ ์ฝ 51%๋ผ๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค(๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ, 2021). ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ์ Weatlh ๋๋น๋ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์ ๋ฐ์ฒ์ ๊ฑฐ๊ฐ ๊ธ์ต๋ฐ์ฒ๊ณผ ๋ถ๋์ฐ ๋ฐ์ฒ, ๊ธฐํ ๋น๊ธ์ต๋ฐ์ฒ ๋ฑ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฐ์ฒ์์ ์ฃผํ์ ๋น์ค์ ๋๋ผ์ ์ธ๊ฐ๊ทน๋ ํฐ๋ฐ ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ๊ณผ ๋ด์ง๋๋, ์ ๋ฑ ์ต๊ธ๋ก์์จ์ธ ๋๋ผ์์ ๊ทธ ๋น์ค์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์นํ๋ค. ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ ๊ณผ์ ์ ์ง๊ตญ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์ ๋ฐ์ฒ ๊ฒฐ์ฑ ๋ฐ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ๊ธฐ๋ณต์์ ์ฃผํ์ ๊ฐ์ด ์ปค์ก์์ ์ง์ ํ๋ค.
์ด๋ค์ ๊ฐํ๋ ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ์ ๊ณผ์ฐ ์ฃผํ๊ฒฝ์ง ๋ฐ์ฒ๊ฐ์์ ์ง๊ฐ๊ฐ ๋ญํํ๋ ๋น์ค์ด 1920๋ ๋ ์ฝ 20%์์ ํ์ฌ ์ฝ 38%๋ก ๋์์ก๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค. 27 ยฉ blankerwahnsinn, ์์ค Unsplash ๊ทผ๊ฐ ์ ์ง๊ตญ์์ ๋ํ๋ ๋ฐ์ฒ/๋ ์ฐ ๋น์จ ์์น์์ ๊ท์คํ๋ค ๊ทผ๊ฑฐ์ด์๋ ์ฃผํ๊ฒฝ์ง ๋ฐ์ฒ ์ฆ๋ค๋ ์ง๊ฐ์ ์์น ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ค. // ์ ์๋ค์ ์ด๋ฌํ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ๊ธฐ๋ณต๊ฐ ํนํ ๊ฐ๋น์งฑ์ธต์ ์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ผ ๋ณด๊ณ ํ๋ค(Fuller et al. p.
์ด๋ฌํ ๊ณต๊ธฐ์์๋ ์ฃผํ๋ณด์ ๋ชธ์ฒด๊ฐ ๋ถ๊ณตํ๊ณผ ๊ฒฉ์ฐจ๋ก ์ด์ด์ง ๊ฐ์ฑ์ด ๊ฐ๋น์ธ๋ค (Maclennan ๋ ผ๋ฆฌ๊ณฑ Long, 2023). ํนํ 1980๋ ๋ ์ดํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ์๋ก ๊ทผ๊ฐ์ธ 2000๋ ๋ ๊ฐ๋ค ๊ธฐ์ ๊ณ์ ์ ๋ฌ๋ฆฌ ์ฃผํ์์์ด ๋ฐฉ์์ฒ๋ก์ ํฌ๊ธฐ์ ์ธ ์ฑ๊ฒฉ์ ๋ ๊ฒ ๋์๊ณ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ด ์์น์ด๋ํ๋ฌ๋ค. p. , 2020).
์ฃผํ๊ธ์ต์ ๊ฐ๋์์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์ฃผํ ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ ํ์ ๋ถ๊ฐ ๋ค์ํ ๊ธธ๋ก ๋ท๋ฐ๋ผ์งํ๋ ์ฃผํ๋ด๋ณด ๋์ถ์ ์ํด ๋ท๋ฐ๋ผ์ง๋์ผ๋ฉฐ ์ญ์ผ๋ก ์ฃผํ ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ ์ฃผํ ๋ด๋ณด ๋์ถ ๋ฑ ๊ฐ์ ๋์ถ์ ์ฆ๋ค์์ผฐ๋ค. ๋จ์ํ ๊ฐ๋น์งฑ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋๋ผ ์ง์ ์ ์ฃผ์ ๊ณ ์ง์ผ๋ก์จ ๊ฐ์ง๊ณ ์ ํ๋ ์ ์ด๋ค์๊ฒ ๊ด๊ณ๋๋ ๊ฒ. p. 33 ์ฃผํ๋ณด์ ์ ์ ๋ฌด๋ชธ์ฒด๊ฐ ๋ถ๊ณตํ๊ณผ ๊ฒฉ์ฐจ๋ก ์ด์ด์ง ๊ฐ์ฑ, ์ฃผํ์ด ๋ฅ์๋ฑ๋ก์จ์ ๊ฐ๋ณด๋ค ๋ฐ์ฒ์ผ๋ก์์ ๊ฐ์ด ๋ ๋ถ๊ฐ๋ ๊ฒ์ฌ, ์ฃผํ์ ๋ํ ๋ฐฉ์์ (ํน์ ํฌ๊ธฐ์ ) ์์๋ ์ฆ๋ค๋ผ๊ณ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ๊ณ์์ ์ธ ์์น์ ๋๋ตํ๋ ๋ฐฉ์ฑ ๊ฐ๋์ ์ฃผํ์ ๋ฅ์๋ฑ๋ก์จ ๊ฐ์ง๊ณ ์ํ๋ ์ด๋ค์ ๊ทผ์ ์ ์ ํํ๊ฒ ๋๋ค๋ ์ .
์์ ์์๊ฒฝ๊ธฐ์์ ๊ฐ๋ฌธ์ด ์ํธ ๊ฒฝ๊ธฐํ๋ฉฐ ์์์ ์ํด ๊ฑธ์๋๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ๋์ถ๋งฅ์๋ฉ๊ฐ๊ฒฉ๊ณผ ๊ฐ๋ค๊ฐ๋ฌธ๋๋ก ํ์ฑ๋๋ฉด์ ๊ฒฝ๊ธฐ๋์ง ์๋ ์์์ด ๋ง๋ค์ด์ง ๊ฑฐ ๊ฒฝ๋. ์ ์ธ๋ฐฉ๊ฐ๋ฌธ์ด๋ ๊ฑฐ๋๊ฐ๋ฌธ์ด๋ ๊ฒฐ๊ตญ ์ด์ฐ ๋์ถ์ด ๋์ค๋๋์ ๊ณ ๋ก ๊ฐ๋ฌธ์ด ๊ฑธ์๋๋ ๊ณต๊ธฐ. ์ฃผํ์์ ๋ฒ๋ธ ๋ถ๊ดด๋ก ์ธํ ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ ์ดํ ์ ์ ์ง๊ตญ ์ค์์ํ์ ์๋์ ์์ถฉ์ ๊ฐ์ ๋น์ ํต์ ์ ํตํํ๋ฐฉ์ฑ ์ ์๊ฐํ๋๋ฐ ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ฒ์ ์ ํตํํ๋ฐฉ์ฑ ๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ์์น์ํค๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณ์๋ค. 35 ๋์ ์ ์ธ๋ฐฉ๋ ๋์ถ์ด ๋๋ถ๋ถ์ด์๊ณ , ์์ผ๋ก ์ง์ ๊ตฌ์ ํ ๋๋ ๋ฐฉ์ฑ ๋์ถ์ ํ์ ๋น๋ฆด ์ ๋ฐ์ ์๋ ์ฌ์ค.
p. ๋ด ๊ฒ์ฆ๊ฐํ๋ ์ค์์ํ์ ๋ฐ์ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ, ๋ถ์๊ตญ, ํ๋ฆ๊ธธ๊ณ ์ฅ ๋ฑ ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ 8๊ฐ๊ตญ์์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ ์ดํ ์๋์ ์์ถฉ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ๊ณผ ์ฃผ๊ฑฐ๋ฐฉ์๋ฅผ ์์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์ณค๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค(Rahal, 2016). 37 ยฉ sharonmccutcheon, ์์ค Unsplash ๋ง์ ๊ฐํ๋ค์ ๋ณ๋ฆฌ์ธํ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ฒ์ ์ ํตํํ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ฒ์๊ฒจ์ธ์ ๋ฅผ ๋ง๊ณ ๊ฒ์๋ฅผ ์ง์ํ์ฌ ์ค์ ๋ฅ ์ ์ ๋ฝ์ํค๊ณ ์ ๋ ์ฐ์ธต ๊ทผ๋ก์๋ค์ ์๊ธ์ ์์น์ํค๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์นํ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค. Huber ๋ ผ๋ฆฌ๊ณฑ Punzi(2018)์ ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ, ์, ๋ถ์๊ตญ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ฆ๊ธธ๊ณ ์ฅ์ ๊ณผ๋ ์ผ๋ก ์๋์ ์์ถฉ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ์ฃผํ์์์ ๋๋ฉ๋ค ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ฐ๋์ง์ธ ๊ธฐ์๊ณผ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์ ์ํ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค.
(2017)์ ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ์ 1980๋ ์์ 2008๋ ๊น์ง ์์ฉ๊ฐ์ง์ถ ์๋ฒ ์ด ๋ถ๊ธฐ๊ฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ณ๋ฆฌ์ธ์ ๋๋ถ์ด ๋ ธ๋๋ ์ฐ๊ณผ ์ด๋ ์ฐ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋น๋ชจ์ ์ง์ถ์ ๋ถ๊ณตํ์ ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก ์์น๋ช ๋ นํ๋ค๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด Coibion et al. 1969๋ ์์ 2012๋ ๊น์ง ์์ ์ฅ๊ธฐ์ ๊ฐ์ SVAR ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ ๋ด ๊ฒ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ธด์ถ์ ์ธ ์ ํตํํ๋ฐฉ์ฑ ์ด ์ ๋ ์ฐ์ธต์ ์๊ธ๊ณผ ๋ ์ฐ์ ์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์ณค๊ณ ๊ณ ๋ ์ฐ์ธต์ ๋ฐ์์ ๋ฐ์ง ์์์ ๋ ์ฐ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐํ์์ผฐ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ๋ค(Mumtaz ๋ ผ๋ฆฌ๊ณฑ Theophilopoulou,2017). ๊ณ ๋ก ๋ณ๋ฆฌ์ธํ๋ ๋ ์ฐ๋ถ๊ณตํ, ํนํ ๋ ธ๋๋ ์ฐ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐ์ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.
SVAR ๋ชจ๋ฒ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง์ ์ธ VAR(Vector Autoregression) ๋ชจ๋ฒ์ ๊ฐ์ฒํ์ฌ ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค ์ฑ๊ด ๊ณผ๋ณด ๊ฐ์ ๋๋ถ์ ์ก๋ฌ ๊ธธ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ ๋ฐ ๋ ผ์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. 37 SVAR ๊ธฐ๋ฒ SVAR(Structural Vector Autoregression) ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ ๊ณ๋ ๊ฒฝ์ ์์ ๊ฑฐ๊ฐ ๊ฐ๋ค ๊ณ ๋ฑ ํต๊ณ ๋ชจ๋ฒ๋ก, ๋ค๋ณ๋ ์๊ฐ์์ด ๋ฐ์ดํฐ*์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๊ฐ๋ฅผ ํ์ ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ๋ค๋ณ๋ ์๊ฐ์์ด ๋ฐ์ดํฐ(Multivariate ํ์์์ Series ์ฌ์ค)๋ ์ ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค์ด ์์ฑ๊ด ํ๋ฆ์ ๋ฐ๋ผ ๊ธ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋งํฉ๋๋ค. p.
SVAR์ ํ์ฉ ๋ณด๊ธฐ๊ฒฝ์ ๋ฐฉ์ฑ ๊ฒํ :SVAR ๋ชจ๋ฒ์ ์ ํตํํ ๋ฐฉ์ฑ , ์ฌ๋ฌด ๋ฐฉ์ฑ ๋ฑ์ ๊ฒฝ์ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ๊ฑฐ์๊ฒฝ์ ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค์ ๋๋ฉ๋ค ๋ฐ์์ ๊ฒํ ํ๋ ๋ฐ ๋์ฉํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๊ฒฝ์ ๋ฐ์ดํฐ์์๋ ํน์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์์ GDP, ์ค์ ๋ฅ , ์ธํ๋ ์ด์ ์จ ๋ฑ์ด ๋ค๋ณ๋ ์๊ฐ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ธ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ค์์ํ์ ๋ณ๋ฆฌ ์ธ์์ด ์ค์ ๋ฅ , ๋ฌผ๊ฐ์์น๋ฅ ๋ฑ์ ๋๋ฉ๋ค ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ฐ์์ ํ๊ฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ฐ ๋์์ ์ ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค์ด ๋๊ธฐ์ ๊ด์๋ ๊ฐ์ผ๋ก ๊ฒฐ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
p. ๊ฒฐ๊ตญ ์ ์ฉ๊ธ๋ถ๊ณผ ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ ์ฆ๋ค๋ ๋จ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ์ข์ด๊ณ ๋๋ชฉ์ ๊ฐ์ ธ์ค์ง๋ง ๊ฒฝ์ ์ ๊ฒฐ์ ์ ์ข์ด๊ณ ๊ฐ์๋ก ๊น๋ค ๋ํ๋ ์ ์ผ๋ก ์ด์ด์ ธ ๊ฒฐ๋ง์ ์ผ๋ก ์ ๋ ์ฐ์ธต์๊ฒ ๋ ํฐ ํ๊ฒฉ์ ์ค ์ ์์นํ๋ค. 42 ๊ณผ์ดํ ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ ์ฆ๋ค ๋ฐ ์ฃผํ ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ ๊ตฌํ๊ตญ๊ณผ ๋๊ตญ์ 2015~2021๋ ์ ๋ฐ๋ฌ๋ฅ ์ ๊ฐ๊ฐ 1. ๊ธ์ต ์์ ๊ฒํ :๊ธ์ต ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค ์ฑ๊ด ๊ฑด๋ฌผ์ ๊ฐ๋ฅผ ๊ฒํ ํ์ฌ ์์ ๋๋ถ์ ๋ณดํธํ ๊ธธ๋ฅผ ํ์ ํ๊ณ , ๊ธ์ต ์์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ฐํ๊ฒฐ๋ง๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น๊ณผ ๊ฑธ๋ฆฌ๋ค ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ ์์น์ ๊ณ์๋ถ๊ฐํ๋ฉฐ ๊ฒฐ๋ง์ ์ผ๋ก ๊ฒฝ์ ์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ผ๋ ์ ์ ์์ํ๋ค. 00%๋์ ์ ๋ฝ๋ช ๋ นํ๋ค ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ํ์๋ค. p. 97%๋์ , 2.
p. ์ฃผํ์ ๊ธ์ตํ๋ ๋ํ๋๋ค ์ด๋ฌํ ๊ธฐ๋ณต๊ฐ ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ์ ์์น์ผ๋ก ์ด์ด์ ธ ๊ฑฐ์๊ฒฝ์ ์ ๊ธ์ต์์คํ ์ ์ทจ์ฝํ๊ฒ ๋ง๋ค๊ณ ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ์ ์ ๊ฒฝ์ ๊ฐ๋์ง์ธ๋ก ์ด์ด์ง๋ ๋จ๋ ์ ๊ฒฝ์น์ด์๋ค๊ณ ํ ์ ์์นํ๋ค. 43 ์ฆ ๊ธ์ต์์คํ ๊ณผ ์ฃผํ์ ๊ด๊ณ์ด ๋ฐ๋ฌ๋์ด ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๊ฐ ๋์์ก๋๋ฐ 2008๋ ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต๊ฐ๋์ง์ธ ์ ํ ๊ฒฝ๊ณ์ ๋ฌํ๊ณ ์ดํ์๋ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋น์จ์ด ์ ์ฒดํ๊ฑฐ๋ ์ ๋ฝํ๋ค. 42 ยฉ brenoassis, ์์ค Unsplash ์ฃผํ๊ฒฝ์ง์ ๊ฐ๋ณ๊ฒฐ๊ณผ ์ ์ฉ๊ธ๋ถ ์ฆ๋๊ฐ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ ์์น์ํค๋ ๊ท์คํ๋ค ๊ทผ๊ฑฐ์ด๋ฉฐ ์ ์ ์ ์ฃผํ๋ด๋ณด๊ธ์ต(๋ชจ๊ธฐ์ง)์ ์ด์ง์ ๋ดํฌํ์ฌ ์ฃผํ์์์์ ๊ธ์ต์ ๊ฐ์ด ์ฆ๋๋๊ณ ์์นํ๋ค๋ ๋ฐ ์ฃผ๋ชฉํด์ผ ํ๋ค.
p. ์ฆ ์ฃผํ๋ด๋ณด๋์ถ์ด ๊ธ์ต์ฐ์ ๋ฐ๋ฌ๊ณผ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ ๊ฒฐ๋งํ์ง๋ง ๋ฒ๋ธ๊ณผ ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ๋ฅผ ์ฆ๋ค์์ผ ๋ถ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๋ง๋ ๋ณ์๋ ์ด๋ค(๊น์ํ, 2023). 44 ์ฃผํ์ ๊ธ์ต๋๊ณต ์ ๊ธฐ์๋ ์ฃผํ์ ๋ณด์ ์ฆ๋์ ๊ธฐ์ฌํ์์ผ๋, ์ ์ธต์ ์ผ๋ก๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ด ์์นํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์ํ ๊ฐ์ ์ ๋์ถ์ด ๋์ด๋๋ฉด์ ๋ถ์ฑ๋ฅผ ์ฆ๋ค์ํค๋ ๊ฒฐ๋ง. ํนํ ์ฃผํ์์์์ ๋ฒ๋ธ์ด ์์ฑํ๊ณ ๋ถ๊ดดํ์ฌ ๊ฐ๋์ง์ธ๊ฐ ์์ฑํ๋ ๋์ถ์ ๊ตต๋ค๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๋ค์ด ์ง์ ๋ชฐ์๋นํ๊ณ ๊ณ ๋ฐ๋ ๋ฌธ์ ๋ ์์ฑํ๋ค.
์ผ๊ฐ์ธ์ ์ธ ์ฐจ์์์๋ฒ ๋๋ ์ด๋ฌํ ์ฌ์ค์์ ๋์ ๋ฏธ๋์ ๋ถ์ฑ๋ฅผ ๋ฏธ๋ฆฌ ๋น๊ฒจ์ ๋ช ์ต์ง๋ฆฌ์ ์ฃผํ์ ๊ตฌ์ ํ๋๊ฒ ๋ง๋ ๊ฑฐ๊น ํ๋ ๊ฐ๊ด๋ ๋ ๋ค. ๊ทธ๋์ ์ฌ์ค๋ก ์ฃผํ์ ์ฃผ๊ฐ ๊ธฐ์คํ๋ค ์ด๋ค์ ๊ฐ์๋ก ๊ณตํฌ์ ํ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ๊ฒฐ์ ์ด ๋์์ง๊ณ ์๋ ์ฌ์ค. ยฉ siora18, ์์ค Unsplash * ์คํ๋ฆฌ๊ฐ:ํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ(์ฐํ๋จ๊ฒฐ game theory)์์ ๊ฒ์์ ์ฐธ์ฌ๋ชธ์ฒด ๋จ๊ฒฐํ์ฌ ์ป์ ์ด ๋๋ฆฌ์ ์ฐธ์ฌ์์ ๊ฒฝ๊ณ์ ๊ธฐ์ฌ(marginal contribution)์ ๋ฐ๋ผ ๋๋๋ ๋ฐฐ๊ธ๊ท์น * ํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ: ํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ(์ฐํ๋จ๊ฒฐ ๊ฒ์ Theory)์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ์ ํ ๋ถ์ผ๋ก, ์ ํ๋ ์ด์ด๋ค์ด ๊ณต์กฐํ์ฌ ๊ณต๋์ ๊ณผ์ค์ ๊ทน๋ดํํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐํํฉ๋๋ค. ๊ตฌํ๊ตญ๋ ํ์ฌ ๊ฐ๋ค ๊ณต๊ธฐ์ด๊ณ , ๋ง์ ์ด๋ค ํนํ ์ธํด์ฐ๋ น์ ์๋๋ธ๋ก ๊ฐ๊น์์ง๊ณ ์๋ ์ด๋ค์ด ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๋ ์ผ๋ฌด์ดํ ๋ฐ์ฒ์ด ์ฃผํ์ด๋ผ๋ ์ , ๊ทธ๋์ ๊ทธ ๋ฐ์ฒ์ ๊ฐ๋ฌธ์ด ์ ๋ฝํ๋ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๋จ์ฝ ์ฉ๋ฉํ ์ ๊ฐ๋ํ๋ค๋ ์ .
* ๊ตฌํ๊ตญ๋ ธ๋ํจ๋๊ฐ: ๊ตฌํ๊ตญ๋ ธ๋ํจ๋๊ฐ(Korean Labor ๋ ผ๋ฆฌ๊ณฑ Income ํจ๋ํ Study, KLIPS)๋ ๊ตฌํ๊ตญ๋ ธ๋๊ฐํ์(Korea Labor Institute)์์ ์๋ผํ๊ณ ๊ด๋ฆฌํ๋ ๋๋ผ์ ์ธ ์ข ๋จ๋ฉด ์กฐ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋๋ค. ํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ์ ๊ฒฝ์ , ์ ํ, ๊ณ๊ธํ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ฉ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ํจ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ตฌํ๊ตญ์ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์ ์ผ๊ฐ์ธ์ ๋ ธ๋ ์์ ๊ฑฐ๋, ๋ ์ฐ, ๊ฐ๋ฅด์นจ, ๊ฐ๋ , ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ ๊ฒฐ์ฑ ๋ฐ ์ด๋ ๋ฑ์ ๋ฏธํํ์ฌ ๊ตฌํ๊ตญ ๋ ธ๋ ์์์ ๊ธฐ๋ณต๋ฅผ ์ดํดํ๊ณ ๋ฐฉ์ฑ ์ ์์์ ์ ๊ณต๊ธํ๊ธฐ ์ํ ์๋ผ๋ฉ๋๋ค. ํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ์ ๋นํ์กฐ์ ๊ฒ์๋ ผ๋ฆฌ(Non-์ฐํ๋จ๊ฒฐ ๊ฒ์ Theory)๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ, ํ๋ ์ด์ด๋ค์ด ๊ฒฐ๋งน์ ํ์ฑํ๊ณ ์์์ ๊ณต์ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํต์ ์ป์ด์ง ๊ณผ์ค์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ฐฐ๊ธํ ์ง๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ฒํ ํฉ๋๋ค.
์ณํจ์จ ๋์น์ง์๋ ๋ ์ฐ ๋ถ๊ณตํ์ ๋ค๋ฃฐ ๋ ๊ท์คํ๋ค ๊ฐ ๊ฐ์ ์ ๋ดํฌํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ด ๋ถ๊ณตํ ๋์น์ง์์ ๊ตฌ๋ณํ๋๋ ์ ์ ๋๋ค. ์ด ๋์น์ง์๋ ๋ ์ฐ ๋ถ์ฐ์ ๋ถ๊ณตํ ๊ฒฉ๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ฉฐ, ๋ ์ฐ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ฐ๋์ํค๊ธฐ ์ํ ๊ณ๊ธ๊ฐ ๊ธฐ๊บผ์ด ํฌ๊ธฐํ ์ ์๋ ์ด ๋ ์ฐ์ ๋น์จ์ ๋ํ๋ ๋๋ค. * ๋์ํธ์์ฐ๋ฑ: ๋์ํธ์์ฐ๋ฑ(Theil Index)์ ๋ ์ฐ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ณ๋ํ๊ธฐ ์ํ ์งํ ์ค ๋จ๋ ๋ก, ๊ฑฐ๊ฐ ๊ฒฝ์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. * ์ณํจ์จ๋์น์ง์(Atkinson index): ์ณํจ์จ ๋์น์ง์(Atkinson Index)๋ ๋ ์ฐ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ณ๋ํ๊ธฐ ์ํ ๊ฐ๋ค ๊ฒฝ์ ์ ์งํ ์ค ๋จ๋ ์ ๋๋ค.
ํนํ ์ ์ฃผ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ ๋ถ๊ณตํ์ ๋น์ค์ ๊ณ์์ ์ผ๋ก ์์นํ ๋ฐ๋ฉด ๋น์ ์ฃผ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ ๋ถ๊ณตํ์ ๋น์ค์ 2010๋ ๋ ๊ณ์์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋ํ์๋ค. ยฉ uns__nstudio, ์์ค Unsplash ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ์ ์ผ ํฐ ๋ฐ์์ ์ฃผ๋ ๊ทผ๊ฑฐ์ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ์ด๋ฉฐ ์๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์์ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ ๋ถ๊ณตํ์ด ๋ญํํ๋ ๋น์ค์ด 2012๋ ~2022๋ ์ ๊ธฐ๊ฐ ์ค ๊ณ์์ ์ผ๋ก ์์นํ์ฌ ๊ฐ์ ๊ธ์ต๋ณต๋ฆฌ์กฐ์ฌ์์๋ 2022๋ 79%, KLIPS ๊ฐ์์๋ 85%๋ฅผ ๊ธํ์๋ค. ์ด๋ค์ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ์์ถฉํ๊ธฐ ์ํ์ ์ ์ฃผ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ ๋ถ๊ณตํ์ ์์ถฉํ๋ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ๊ท์คํ๋ค ๊ฒ์ด๋ค. Theil Index๋ ์ ๋ณด ๋ ผ๋ฆฌ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๋ ์ฐ์ ๋ถ๊ณตํ์ ๊ณ๋ํ๋ฉฐ, ๋ ์ฐ ๋ถ์ฐ๊ฐ ์ด์ฐ ๊ณต์ ํ์ง ํน์ ๋ถ๊ณต์ ํ์ง๋ฅผ ๋ํ๋ ๋๋ค.
์ด ๊ทธ๋ฆผ๋ณธ์ ๊ฐ ๋ฒ์์ ํ๋ฅ ์ ๊ด์ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์๋ฃ, ๊ณ๊ธ๊ณผํ, ๊ฒฝ์ ๋ฑ ์ ๋ถ์ผ์์ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. 69 *๋ค๊ณต๋ก์ง๊ทํ๊ทธ๋ฆผ๋ณธ: ๋คํญ ๋ก์ง ๊ทํ ๊ทธ๋ฆผ๋ณธ(Multinomial Logistic Regression)์ ๊ณ์ ๋ฏธ๋์น์ง์๊ฐ ์ธ ๊ฐ ์ด์์ ๋ฒ๊ฑฐ๊ฐ ๋๋๋ ๊ณผ์ฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ทํ ๊ฒํ ๊ธฐ๋ฒ์ ๋๋ค. ์๋ ๊ฐ์ ๋ฐ์ฒ ์ค ๊ณ ๋น๋๋ฐ์ฒ๊ณผ ์ ์ผ ์๊ด๊ฐ๊ฐ ๋์ ๊ฒ์ ์ธ๋ด๋ณด๊ธ์ ๋ดํฌํ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฒ๋ ์ ์ ์์นํ๋ค. P.
105 *๋ ์ฐ์ ์ถ์ฑ: ๋ ์ฐ ์ ์ถ์ฑ(Income Elasticity ์๊ฐ์ผ์ด๋ธ Dem๋ ผ๋ฆฌ๊ณฑ)์ ๋ ์ฐ์ ๊ธฐ๋ณต์ ๋ฐ๋ผ ์์ฉ๊ฐ์ ํน์ ์ํ์ ๋ํ ์์๊ฐ ์ด์ฐ ๊ฐ๋ค์ง๋ฅผ ๊ณ๋ํ๋ ๊ฒฝ์ ์ ์งํ์ ๋๋ค. P. ์ด๋ ํน์ ์ํ์ ์์๊ฐ ๋ ์ฐ ๊ธฐ๋ณต์ ์ด์ฐ ๋ฏผ๊ฐํ์ง๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ๋ ์ฐ ๋ฏธ๋ถ๊ณ์ ์๋น ์์ ๋ฏธ๋ถ๊ณ์์ ๋น์จ๋ก ๊ณ๋๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ๋ฌด๋ฆฌํ๋ฉด ๊ณ ๋น๊ฐ์ ๋ ์ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ฒ ์ค์์๋ ๋ ์ฐ์ด ์๋ ๊ฐ์ ๋ ์ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ฒ๊ณผ ์ ์ผ ๋์ ์๊ด๊ฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ , ์๋ ๊ฐ์ ๋ ์ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ฒ ์ค์์๋ ๋ถ๋์ฐ๋ฐ์ฒ(์ธ๋ด๋ณด๊ธ๋ดํฌ)์ด ๊ณ ๋น๊ฐ์ ๋ ์ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ฒ๊ณผ ์ ์ผ ๋์ ์๊ด๊ฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
*๊ทํ๊ณ์: ๊ทํ๊ณ์(Regression Coefficient)๋ ๊ทํ ๊ฒํ ์์ ๋ ๋ฆฝ ๋ฏธ๋์น์ง์์ ๊ณ์ ๋ฏธ๋์น์ง์ ์ฑ๊ด ๊ฐ๋ฅผ ์์น์ ์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ ๊ฐ์ ๋๋ค. ๊ทํ๊ฒํ ์ ์ฃผ ๋ชฉํ๋ ์ฃผ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ๊ฐ๋ฅผ ์ถ์ ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ์ผ๋ก ๊ด์ํ๊ฑฐ๋ ๋ฏธ๋์น์ง์๋ค ์ฑ๊ด ๊ฐ๋ฅผ ์ดํดํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๊ทํ๊ณ์๋ ๊ฐ ๋ ๋ฆฝ ๋ฏธ๋์น์ง์๊ฐ ๊ณ์ ๋ฏธ๋์น์ง์์ ๋๋ฉ๋ค ๋ฐ์์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ๊ทํ ๊ทธ๋ฆผ๋ณธ์ ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ ๋ฏธ๋์น์ง์ ์ฑ๊ด ์๊ด๊ฐ๋ฅผ ์ดํดํ๋ ๋ฐ ๊ท์คํ๋ค ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. *๊ทํ๊ฒํ : ๊ทํ๊ฒํ (Regression Analysis)์ ํต๊ณํ๊ณผ ๊ธฐ๊ตฌ ํ์ต์์ ๋ ๋ฆฝ ๋ฏธ๋์น์ง์(๊ด์ ๋ฏธ๋์น์ง์)์ ๊ณ์ ๋ฏธ๋์น์ง์(๊ฐ๋ ๋ฏธ๋์น์ง์) ์ฑ๊ด ๊ฐ๋ฅผ ๋ชจ๊ฐํ๊ณ ๊ฒํ ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ๋๋ค.
p. ๊ณ๋ฆผ ๊ณผ์ 1970๋ ๋ ์ดํ ๋ฏผ์์ ์ฃผ๊ฑฐ์์ ์ฑ์ ์ข์ด๊ณ ๋ฌด์ฃผํ์์ ์ ์ฃผํ์์ ๋ฐ์ฒ ๊ฒฉ์ฐจ๋ฅผ ์ขํ๋ ๊ธธ์ผ๋ก ๋ค์ํ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ฑฐํํ์๋ค. 123 ๊ฒฝ์ ๊ณต์กฐ๊ฐ๋ฐ๊ธฐ๊ตฌ ๋๋ผ๋ค์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ๊ณผ ๋ฐ์ฒ ๋ถ์ ์์ 10%์ ํ์ 40%, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ค๊ฐ 60%์ ๋ฐ์ฒ ๋น์ค์ ๊ฐ๋ฅผ ๊ฒํ ํด๋ณด๋ฉด ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ๊ณผ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ๋ ๊ฐ์ด๋ฐ์๋ ์ผ๊ด๋๊ฒ ์์ ์๊ด๊ฐ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(Causa et al. ยฉ schluesseldienstvergleich_์ ๋ฝ์ฐํฉ, ์์ค Unsplash ๋ค์์ ์ ๋ฐฐ ์๋ณธ์ฃผ์๋๋ผ๋ค์ ์ญ์ฌ์ ์ผ๋ก ์ค์ฐ๊ณ๊ธ์ ํ์ฑํ๊ธฐ ์ํ ๊ท์คํ๋ค ๋ฐฉ์ฑ ๊ธธ์ผ๋ก ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง๋ฐฉ์ฑ ์ ํ์ฉํด ์๋ค.
์ฃผํ์ ์ ์ธํ ๋ด ๋ฐ์ฒ์ ๋ถ๊ณตํ๋๋ ์ฃผํ ๋ฐ์ฒ์ ๋ถ๊ณตํ๋์ ์์ ์๊ด๊ฐ๊ฐ ์์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฉ๊ฐ ๋ ์ปธ๋ค. ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ด ๋์๊ฒ์ฌ ํ์ ๊ณ์ธต, ์ค๊ฐ ๊ณ์ธต์ ๋ฐ์ฒ ๋ชซ์ ๋๋ฆด ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์์ ๊ณ์ธต์ ๋ฐ์ฒ ๋ชซ์ ์ค์ด๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ด ๋์ ๊ณ๊ธ๋ ์ฃผํ ๋ฐ์ฒ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋น(้)์ฃผํ ๋ฐ์ฒ์ ๋ฐฐ๊ธ๋ ์ข๋ ๊ณตํํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. , 2019).
2000๋ ๋ถํฐ ์์๋ ๊ณต๋๋์ฌ ์ฃผํ์ ์๊ฐ ๋งค๊ฐ๋ โ์์ฉ๊ฐ ๊ทธ๋ญ์ ๋ญ(Consumer-First)โ๋ผ๋ ๊ตฌํธ์ ๋ด๊ฑธ๊ณ ๊ฐ๊ธฐ๋๋ค. 124 ํ๋๋๊ฐ ๊ณ์์ ์ผ๋ก ๋ชธ์ฒด ๋ณด์ ์จ์ด ๋์์ง๊ฒ ๋ ๊น๋ญ ๊ฐ์ด๋ฐ ๋จ๋ ๋ ๊ณต๋๋์ฌ ์ฃผํ์ด ๋๊ฑฐ ์๊ฐ์ ๋งค๊ฐ๋๊ธฐ ๋์ด๋ค. ์์คํ ๋ฅด๋ด ๋ฑ์์๋ 1990๋ ๋ ํ๋ฐ๋ถํฐ ์ฃผํํํ๊ฐ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ๋ฌผ๋๋ ๋งค๊ฐ์ด ์ด๋ค์ง๋๋ก ์ง๋ฐฉ ํ์ ๋ถ๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ค(Aalbers. p.
์ค์ํ์ ๋ถ๋ ์ง๋ฐฉํ์ ๋ถ๋ก ์ฃผํ ๊ธ๋ถ๊ณผ ๊ฑธ๋ฆฌ๋ค ๋น์ฆ๋์ค ๊ฐ์ด๋ฐ ๋ค์๋ฅผ ์ด๊ดํ๊ณ , ์ ๊ท ์ฃผํ ๊ธ๋ถ์์๋ฒ ๋ถ์์ฃผํ ๋น์ค์ ์ข์ด๋๋ก ํ๋ค(์ ๋ง์ค๏ฝฅ๊น์ํ, 2017). ํ๋๋์ ๋ชธ์ฒด ๋ณด์ ์จ ์ฆ๋ค๋ ์ค์ํ์ ๋ถ๊ฐ ๊ธ๋ถ์์ ๋ํ ๋์๋ฅผ ์ค์ด๊ณ , ๊ฐ์ ์์์๋ฅผ ๋ท๋ฐ๋ผ์งํ๋ ๊ฐ๋์ผ๋ก ๋ฐฉ์ฑ ๊ฐ๋์ ๋ฐ๊พผ ๊ฒฐ๋ง์๋ค. p. 2004: 483-495).
๊ฐ ๊ณ ์ฅ์ ์์ธ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ธฐ์ง ๋์ฌ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด ๋ฅ๋ฅ ์ ์ธ ์ธํ๋ผ์คํธ๋ญ์ฒ์ ๋ฐฅ๊ทธ๋ฆ๋ฅผ ํ์ฑํ๊ณ ๊ทธ๊ฑฐ์ด ํ์ฌ ์ธ์ฒ๊ด์ญ์๊ฒ์ ๊ฒฝ๋๊ถ์ผ๋ก ์ฆ๋๋์๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋๋ค๋ฉด, ๊ฐ ๊ณ ์ฅ์ ์ ๋ ดํ ์ฃผํ์ ๋ํ ์์๊ฐ ๋์ด๋๊ณ ๋ฎ๊ฒ ํ์ฑ๋ ๊ฐ๊ฒฉ์์ ๊ตฌ์ ์์๊ฐ ์๊ทน๋์ด ๋ชธ์ฒด ๋ณดํธํ์จ์ ๋์ผ ์ ์์ง ์์๊น. ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก ๊ฐ๊ดํด๋ณด๋ฉด, ์ง๊ฐ์ ์์น ํนํ ์ฐ๋ฑ์ ์ธ ๋ ์ฐ์์ ๋ง๋ ์ ๋ฒ์ด๋ ์ง์ ์ด ์ ์๋ ๊ณผ์ฐ๋ ์ฌ๋ฌผ ์์ธ ๊ฒฝ๋๊ถ ์ค์ฌ์ ๋ดํ ์ผ๊ฒฝ๋ ์๊ฒ ๋ค๋ ๊ฐ๊ด. ๋จธ์ด ๋ฏธ๋ฆฌ์ธ์ง๋ ์ ๋ชจ๋ฅด๊ฒ ์ง๋ง์๋ฒ ๋ง์ด๋ค. 135 ํ์ ๋ถ์์ ์ ์ฅ๊ธฐ ๊ณต๋๋์ฌ์ฃผํ์ ๋๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ด ํ์ฌ์ ๊ณตํฌ์ ํ ์ ์ฃผ์์ ์ฑ์ ํด๊ฒฐํ๋ ๊ณํ์ด ์๋๊น ๊ฐ๊ดํ์๋๋ฐ, ์ฃผํ์ ๋ณด์ ๊ฐ ๋๋ฆฌ์ด ์ ์ ๋ถ๊ณตํ์ ๋ฎ์ถ ์ ์์นํ๋ค๋ ๊ฒฐ๋ง๊ฐ ๊ฟ๋ฐ์๋ค.
142 ์ฃผํ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ ์ํ ํ ๊ฐ์ ๋จ๋ ๋ก์ ์ดํด๋์๊ณ , ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ ์ํ ๊ฐ์ ์ ์กฐ์งํ๋ ์ฌ๋ช ์ ๊ฐ์ง ๋๋ผ๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฐ(housing development)์ ๋ ๋ฒจ๊ณผ ์ฑ๊ฒฉ์ ๊ฑธ์ํด์๋ค. // ์ฃผํ์์์ ๊ท์ ๋๋ ํ์ฑํ๋ฅผ ์ํ ๋ฐฉ์ฑ ๊ธธ์ ์์ด์ ์ฃผํ๊ธ์ต ๊ฒฌ๋ จ ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ท์คํ๋ค ์์น์ ๋ญํํ์๊ณ , 2000๋ ๋ ์ดํ ๊ฐ๋ค ํ์ ๋ถ๋ค์ด ์ฃผํ์์์ ๊ฐ์ญํ๋ ๋ฐฉ์ ์ค ๋จ๋ ๋ ์ฃผํ๊ธ์ต ๊ฒฌ๋ จ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ๋์๋ค p. ์ด์ ๊ฒฌ๋ จํ์ฌ ์ฑ๊ฐํด๊ณผ ์น๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒฝ์ง๋ฅผ ๊ตญ์ ํํ ๋ฐ๋ฉด, ๊ณ ์ฌ๊ณผ ๊ตฌํ๊ตญ์ ๊ฐ๋ฐ๊ถ์ ํ์ ๋ถ๊ฐ ๋ณด์ ํด์๋๋ฐ, ์ด๋ ๊ณ๊ธ๋ฏผ์ฃผ์ฃผ์ ๋ณต๋ฆฌ์คํ์ผ์ ๊ฐ๋ค ๋ฏ ํ์ง๋ง ์ด๋ฐ์ฌ๋ก๊ธฐ์ ์ธ ๊ฐ์ฑ์ด๋ผ๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ๊ฐ๊ฒฝ์ง์ ๊ณํ์ ๊ธ๋ถ์ ํต์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ด๋ผ๋ ๋๋ผ๋ชฉํ๋ฅผ ๊ด์ฒ ํ๊ธฐ ์ํ ์ค์ฉ์ฃผ์์ ์ธ ์ฅ์น๋ก์ ๋ฒ์ญํ๋๊ฒ์ด ํ๋ฃ๋ค ๊ฒ์ด๋ค(Doling, 1999: 247). ยฉ timmarshall, ์์ค Unsplash ํ์ ๋ถ๋ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋ฅผ ์ ๋ ์ฐ์ธต์ด ์ค์ฐํ๊ณ์ธต์ผ๋ก ๋ฐ๋ฌํ๋ ๊ณ ๋๋ก ๋ณด์๊ณ , ์ด์ ์ค์ฐ๋๊ณต๊ณ์ธต์ ํ๊ฒ์ง๋จ์ผ๋ก ํ๋ ์ฃผํ๊ธ๋ถ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ๊ฑฐํ๋์๋ค.
์ฆ ์ฃผํ๋ฐฉ์ฑ ์ ๋ชฉํ๊ฐ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ด๋ค๋ณด๋ ์ฃผํ์ ๋น๋ชจ๋ณด๋ค๋ ์ฃผํ์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฐ ๊ฑด์ค์ด ๋ ์ค๋์๋์๊ณ , ๋๋ผ์ ๊ฐ์ญ ๊ณผ์ ์ฃผํ์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฐ ๊ฑด์ค์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ ๊ฒ์ด๋ค. 143 ๋์์์ ๋๋ผ๋ค์ ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ฑ ์ ํ๋๊ฐ ํ์ฑ๋ ๊ฒฝ์น์๋ ์ฃผํ๋ฐฉ์ฑ ์ด ๊ฑฐ์๊ฒฝ์ ์ ๊ณ์์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ ์ํ ๊ธธ์ผ๋ก ํ์ฉ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฒฌ๋ จ์ด ๊น๋ค. ๊ณ๋ฆผ์ ์ ์ผ ํฐ ๋ ผ์ ์ธ ๊ฑด์ค PF ๋์ถ๋ฌธ์ ๋ ์์ ๊ณก์ ์์ ๊ธฐ์ธํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์์ ๋ฏ. p.
๊ทธ ๊ฒฐ๋ง ๋์์์ ๋๋ผ๋ค์ ์ฃผํ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์ ๋ค์ํ ์ฃผ๊ฑฐ์์๋ฅผ ์ฃผํ๊ธ๋ถ๊ณผ ์ฐ๊ณ์ํค๋ ค๋ ๊ณต์ด ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก ๊ฐ๊ธฐ๋์ง ์์๊ณ , ์ฃผํ๋ฐฉ์ฑ ์ ํ์ํํ ๊ฒฉ๋ ๋ ธ์ ๋์ง ์์๋ค. ๊ธ์ ๋ ์ด์ ๊ทธ๋ฐ ๋ฐฉ์์ด ๋จนํ์ง ์๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์ธ์ ํ๊ณ , ๊ตญ๋ฏผ์ ๊ณต์ธ๊ณผ ๊ณต๋์ฌ์์ผ๋ก ์ด๋ฅผ ๋ฉ๊พธ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ ํ์ ์ธ ์ฐจ์์์ ์ด๋ฅผ ๊ฒํ ํ ์์๊ฐ ์๊ฒ ๋ค. ์ฃผํ์ ๋น๋ชจ๋ ๊ฑฐ๊ฐ ๋ ธ๋๊ธฐ์ ๊ฒฉ์ ๊ฒฌ๋ จ๋์ด ๊ด๊ณ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์ ์ฃผ๊ฑฐ๋๋๋ถ๋ฐ๊ธฐ๋ถ์ ๋ ฅ์ ์ํด ๊ฑธ์๋์๋ค. ์ฃผํ์ ๋น๋ชจ๋ฅผ ์ํ ๋ฐฉ์ฑ ๋ณด๋ค๋ ์ฃผํ์ ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ๊ฑด์ค์ ํต์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฌ์ ์ด๋์ด๋ด๊ธฐ ์ํ ๊ธธ์ผ๋ก ์ด์ฉ๋์๋ค๋ ์ ์ ๋ด์คํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ค์ธ ๊ฒ ๊ฐ๋ค.
๋ณต๋ฆฌ์ ์ธ ๊ณ์์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๊ฐ ๊ฐ์ง ์ ์ผ ๊ท์คํ๋ค ์ฑ๊ฒฉ์ ๋ถ๋ฅผ ์ฐฝ์ถํ ์ ์๋ ๊ทธ๋ฆ์ด๋ค. 143 ๋์์์ ๋๋ผ๋ค์ด ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋ฅผ ๋ฐฉ์ฑ ์ ์ผ๋ก ์ ํธํ๋ ๊ณก์ ๋ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๊ฐ ๋๋ผ์ ๊ณ๊ธ๋ณด์ฅ๋น ์ง์ถ์ ๋ํ ๋์ง์ ๊ฒฝ๊ฐ์ ํค๋ ๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ๊ธฐ ๋์ด๋ค(Lee, 2004: 93-94)30). ์ฃผํ์ ๋ฐ์ฒํ๋ฅผ ํต์ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๋ค์ ๋ ์ฐ์ ์ฆ๋์ํค๋ฉฐ ๊ฒฝ์ ์ ์ฒด๊ธฐ์ ๋ ์ฐ์ ๋ํ ๊ฒฝ์ง์ ์์ถฉํ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฑฐ๋ ์ ์์นํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง์ ์ผ๋ก ๋๋ผ๊ฐ ๋น๋ชจ๊ณต๊ฐ์ ๊ฐ์ญํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ผ ํ ์ ์๋ ๊ณต๋๋์ฌ์ฃผํ ๊ณผ์ ๋จ๊น์์ด ์ฃผํ๋ฏธ์ธ์์ ๊ต์ฅํ ์ ์ ๋น์จ์ ๋ญํํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ฌ ๊ณต๋๋์ฌ๊ฒฝ์ง์ด ๊ณ๊ต์ ํฐ ๊ท๋ชจ๋ผ ํ ์ง๋ผ๋ ์ด๋ ์ค๊ฐ๋ ์ฐ์ธต ์ด์์ ๊ณผ๋ ์ผ๋ก ํ๋ ๊ฒ์ ์๋์๋ค p.
144 ๋๋ผ๊ฐ ์ฌ๋ช ์ง์ง ์์๋ ๋๋ค๋ ์ฐจ์์์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๋ฅผ ๊ถ๋ คํ ๊ฑฐ๊น, ์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ด ์๋๋ผ ๊ธ์ต๋ฐ์ฒ์ ์ด๋ฅผ ์ํ ๊ณ ์ง์ผ๋ก ํ์ฉ๋์ด์ผ ํ์ง ์์๊น. p. ์ด์ ์ค๋ ํ๋ฆ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ธ์ต๋ฐ์ฒ์ ๋ํ ์ ๋ง๋ฌด๊ฐ ๋์ด๋๋ ๊ฒ์ด ๋ณด์ด๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง ์ฌ์ ํ 1์ฃผํ์ ๋ํ ์์์ ๊ณตํฌ๊ฐ์ ๊ณ์๋๋ ๊ฒ ๊ฐ๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ๋ ธํ์ ๊ธฐ์ ๋ค์ ์ผ์ด(care) ๊ฒฝ๋น์ ๊ณต๊ธํ ์ ์๋ ๊ธธ์ผ๋ก ์ฑ๋ฅํ๋ค(Lee, 2004: 92-93).
๋น์ฐํ 4-5์ต์ง๋ฆฌ ๋ด์์ฃผํ๋ฅผ ๋๋ฐฑ๊ณ ํด์ ๊ทธ ๊ฐ๋ฌธ์ด ๊ณ์ ์์นํ ํ ๊ฒ์ ๊ธฐ๋ํ๋ ๊ฒ๋ ์ฌ์์ด์ง๋ง. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด์๋ฒ ๋ด๊ฐ ๋จ์ํ ์ ์ฃผ์ ๊ณ ์ง์ด๋ผ๋ฉด 1์ต์ง๋ฆฌ ์คํผ์คํ ์ ์ด์๋ ์ง์ฃผ๊ทผ์ ๋ง ๋๋ฉด ๊ด์ฐฎ์ง ์๋๋ผ๋ ๊ฐ๊ด์ด ๋๊ธฐ์ ๋ค๋ฉด์ 1๋ง๋ง๋ผ๋ ๋์ด ๊ฐ๊ฐ์๊ฐ๋๋ค๊ณ ๊ฐ๊ดํ๋ ์ฝ๊ฒ ๊ฑธ์ํ ๋ฌธ์ ๋ ์๋๋ค. ยฉ chuttersnap, ์์ค Unsplash ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ๋ํ ๋๋ถ๋ถ ๊ฒ์ฆ ๊ฒํ ์ ์ฃผํ ๋ณด์ ์ ๋ด์ ์ ๋ถ๊ณตํ๋ ์ ๋ฝ์ด ์ฃผํ ๋ณด์ ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ง๋จ ๊ฐ ๋ถ๊ณตํ๋ ์์น์ ์์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋๋ ๊ทธ๋ ๋ค.
p. 151 ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ ๋ชธ์ฒด๋ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ๊ณ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฐ์ฒ ๊ฒฉ์ฐจ๋ฅผ ์์ถฉํ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์์ฑ์ํค์ง๋ง, ๋์์ง ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ผ๋ก ์ธํด ํน์ ๊ณ์ธต(์ ๋ ์ฐ์ธต, ๊ฐ๋น์งฑ๊ณ์ธต)์ ์ฃผํ๊ตฌ์ ๋ ฅ์ด ๊ณต๋นํ์ฌ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ ๋ฎ์ถ๊ฒ ๋๋ค๋ฉด ์ด๋ฌํ ๊ณผ์ ์ ์ฃผํ์ผ๋ก ์ธํ ๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ํ๋ช ๋ นํ๋ค ์ ์์นํ๋ค. 152 ์ฃผํ์ ๊ธ์ตํ์ ๋ฐ๋ฌ์ ๋ชจ๊ธฐ์ง๋์ถ ๋ฑ ๊ธ์ต์ ํต์ ์ฃผํ์ ๋ํ ๊ทผ์ ์ฑ์ด ๋์์ง๋ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๋ฐ๋ฉด, ๊ณผ์ดํ ๊ธ์ตํ๋ ์ง๊ฐ์ ์ข์ด๊ณ ๊ฐํ์ ๋ถ์ฑ๋ฅผ ๋๋ฆฌ๋ฉฐ ๊ฒฝ์ ๋ฅผ ๊ณตํฌ์ ํ๊ฒ ๋ง๋ค๊ณ , ๊ฒฐ๊ตญ ๋ฒ๋ธ์ด ํฐ์ง๊ณ ๊ฐ๋์ง์ธ๊ฐ ์์ฑํ ์ดํ์๋ ์ ๋ ์ฐ์ธต์๊ฒ ๊น๋ค ์ ๋ฐ์์ ์ค ๊ฒฝ๋ ์์นํ๋ค๋๋ฐ ์ ์ํด์ผ ํ๋ค p. ์ฆ, ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ์จ์ ์ฌ์ ํ ๋จ๊น์์ด ์๋ฐ์ฒ๋ถ๊ณตํ์ ์ ๋ฝ์ํค๋ ๊ฐ์ ํ ๊ฒ์ด๋ค p.
//์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ด ๊ธ๋ฑํ๋ฉด ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋์ฌ๋ฃ๊ฐ ๋๋ ์์นํ๋ฉฐ, ๋์ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ผ๋ก ์ธํด ์ฃผํ๊ตฌ์ ์ ์ฐ๊ธฐํ๊ณ ์ธ๊ตฌ์ฑ๋ก ๋จ๋ ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ๋ค์ด ๋์ด๋๋ฉด์ ๋์ฌ๋ฃ ์์น์ด ๋ํ๋ ์ ์์นํ๋ค. ๊ณต๋๋์ฌ์ฃผํ ๊ธ๋ถ์ ๊ธฐ์คํ๋ค ๊ฐ์ ํ๋ณด ๋๋ ์ฃผํ์ ๊ตฌ์ ์ ๊ณต๋์ฌ์์ด ํฌ์ฌ๋์ด์ผ ํ๋๋ฐ, ๋ถ๋์ฐ๊ฐ๋ฌธ์ ์์น์ ๊ณต๋์ฌ์์ ๊ณผ์ดํ ํฌ์ ์ ์ผ๋จํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๊ฒฐ๋ง์ ์ผ๋ก ์ฃผ๊ฑฐ๋ท๋ฐ๋ผ์ง์ด ๊ธฐ์คํ๋ค ๊ณ์ธต์๊ฒ ๋๋ํ๋ค ๋ท๋ฐ๋ผ์ง์ด ๊ณต๊ธ๋๊ธฐ ์ด๋ ค์ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ ๋ ์ฐ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ์๊ฒ๋ ๋น๋ชจ๊ฐ ์ค์ด๋ค๊ณ ๋ถ์ฑ๊ฐ ๋์ด๋๋ ๊ทผ๊ฑฐ์ผ๋ก ์์ฉํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ๋ฐ์ ์ธ ๊ฒฝ์ ํ๋ ฅ ๊ณต๋น๋ก ์ด์ด์ง ์ ์์นํ๋ค // ํน์ ๊ณ ์ฅ์์ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ์ด ๊ธ๋ฑํ๋ฉด, ๊ณ ์ฅ๊ฐ ๊ฐ๋ฌธ์์น์ ๊ฐ๊ทน๊ฐ ํํํ ์ฃผ๊ฑฐ ์ด๋์ ์ ํํ ์ ์์นํ๋ค(mobility trap). 153 ๋ถ๋์ฐ๊ฐ๋ฌธ์ ์์น์ ๋ฐ๋ผ ๊ณต๋๋์ฌ์ฃผํ ๋ฑ ๋์ง๊ฐ์ฃผํ์ ๊ธ๋ถ๊ฒฝ๋น์ด ์ฆ๋คํ ์ ์์นํ๋ค.
159 ๊ธ๋ฒ ๊ณ์์ ์ ์ผ ํต์ฌ์ ์ธ ๊ณก์ ์ด ์์ ๊ธ๋ค์ ๋ดํฌ๋ ๋ฏ. p. ยฉ CoolPubilcDomains, ์์ค OGQ ์๋๋ ์ฐ์ธ์ ๊ณผ์ฐ 1์ฃผํ์์ ์์ฌ๋๋ ๊ณผ์ดํ ๋น๊ณผ์ธ ๋์ ๊ฐ์ถํ๊ฑฐ๋ ๋ณผ์ผ์ ๊ฐํํ์ฌ ๋ด ๊ทผ๋ณธ์ ๋ํ ๋ ์ฐ๊ณผ์ธ์์ ์๋ฉ ๊ณต์ ์ฑ์ ์ ๊ณ ํ ์์๊ฐ ์์นํ๋ค. ์ฃผ๊ฑฐ์ด๋์ ์ ํ์ ๊ณ ์ฅ๊ณ๊ธ์ ๊ธฐ์คํ๋ค ๋๊ธฐ ๋ฑ์ ๊ณ ์ฅ ๋ด ์๊ฐ์ ์ ํํ์ฌ ๊ณ๊ธ๊ฐํ์ ์ด๋ ค์์ ์ผ๋จํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ๊ฑฐ์ ๋ฐฅ๊ทธ๋ฆ์ ์ง๋ฆฌํ ์ ๊ฒฉ๋ฆฌ๋ ํต๊ทผ์์ฑ๊ด ์ฅ๊ธฐํ๋ฅผ ๋ณ๊ฒ ๋๋ค.
// ๋ฐ๋ฉด ์์ ์ธ์ ๊ณผ์ฐ ์ธ์จ์ ์ธํํ์ฌ ์ฃผ๊ฑฐ ์ ํ์ ํญ์ ๋ํ๊ณ ์ฃผ๊ฑฐ๋ถ๋์ฑ์ ์ ๊ท์ฒ์ฌ์ผ ํ๋ค. ๋ณด์ ์ ์ ๊ณผ์ฐ ์์ฐ์ธ์ ์ข ํฉ๋ถ๋์ฐ์ธ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ์๋ฉ์ ํฌํต๊ฒฐ๊ณผ ์๊ฐ์ฑ์ ๋์ผ ์์๊ฐ ์์นํ๋ค. ์ฃผ๊ฑฐ์ด๋์ ๋ด๋ฒผ๋ฝ์ ๋ฎ์ถ๋ ๊ฒ์ ๋ ธ๋๊ธฐ์์ ๋ฅ๋ฅ ํ์ ๊ต์ฅํ ๊ท์คํ๋ค ๊ณผ์ ์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค. 1์ฃผํ์์ ๋ํ ์ง๋์น๊ฒ ๋์ ์ธ์ ๋์ ์ฃผํ์ ๋ฐฉ์์์ต๋ฅ ๊ณผ ๋ฐฉ์๋ฐ์ฒ์ผ๋ก์์ ๊ฒฌ์ธ๋ ฅ๋๋ฅผ ๋์ฌ ์ฃผํ์ ๊ธ์ตํ ๊ณต๊ธฐ์ ๊ฐํํ๋ ๊ท์คํ๋ค ๋ฐฉ์ฑ ์ ๊ฒฝ์น์ ์ด๋ฃฌ๋ค.
ใ ์ ์ธ๋ฐฉ๋ด๋ณด๊ธ์ ์ฃผํ ๊ตฌ์ ์ ๋ ๋ฒ๋ฆฌ์ง๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ณ๋ฆผ์ โ๊ฐญ ๋ฐฉ์โ ๋งค๋๋ ์ฃผํ๊ฐ๋ฌธ ์์น๊ธฐ์ ๊ธ์ต๊ด๊ณต์์ ๊ฐ๋ณ์ฑ ๊ท์ ๋ฅผ ๊ตฐ์ฌ๋ ฅํ์ํค๋ฉฐ, ๊ฐ๋ฌธ ์ ๋ฝ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ง์ ์ ์ฉ ๋ฆฌ์คํฌ์ ๋ ธ๊ด๋ช ๋ นํ๋ค๋ค. ์ด์ ์ค๋์ ์ ์น๊ถ์์๋ ์ ํํ๊ฒ ์์ ๊ฐํ๊ณก์ ๊ณผ ๋ฐ๋ฐ๋ก ์ง์ฒํ๊ณ ์๋ ๊ผด.
์ด๋ ์ 4์ฅ์์ ๊ฒ์ฆ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ฃผํ๋ฐ์ฒ ํ๋์ ํต์ ๋ ๊ฐ ๊ฒฝ์ ์ ๊ฒฉ์ฌ ๊ณต๊ฐํํ๋ ๊ฒฐ๋ง๋ฅผ ์ผ๊ธฐํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ์์ ์ฒ๋ ์ฃผํ๊ตฌ์ ์์ ๊ฐ์ ๋ณดํธ์ ์ธ ๊ตฌ๊ฐ๋ฅผ ์๋ฆฝํ์ฌ ๊ฒฐ๋ก์์๋ฅผ ์ ๋ณํ๋ ๊ฒ์ด ๋ฐ๋์งํ๋ค. ๊ฐ๋น์งฑ์ธต์ ์ง์ค๋ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง์ ๋ด ์ฐ๋ น๊ฐ์ ๊ฒฐ๋ก์๋ชธ์ฒด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฐฐ์ฒ๋ ์ ์๊ณ ๊ฐ๋น์งฑ์ ๊ฐ์ฑ์ ๊ธฐ๋ถ๋ฅผ ๊ฐ๊ณจํตํ ๋ฐ์ฒํ์ฑ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ๋ชธ์ฒด๊ฐ์ง๋ฌผ์ ์ด ์ด๋ค์ง ๊ฐ์ฑ์ด ์์นํ๋ค. ์์ ์ฒ๋ ๊ตฌ์ ์ ๋ฑ ๊ฒฐ๋ก์์์ ๋ชธ์ฒด๋ณด์ ๊ทผ์ ์ฑ์ ์ข์ด๋ ๋ฐฉ์ฑ ์ผ๋ก๋ LTV ์์ถฉ ๋๋ ๋ชจ๊ธฐ์ง๋ณดํ/๋ด๋ณด ์๊ฐ์ด ๋ํ์ ์ด๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ๊ธ์ต๊ด๊ณต์์ ์ํด ํต์ ๋์ง ์๋ ์ฃผํ์ ๊ธ์ตํ๋ฅผ ์์ถฉํ๊ณ ๋ฆฌ์คํฌ๋ฅผ ๋ฅ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ๊ด๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํ์๋ DSR ๊ท์ ์์ ์ ์ธ๋ฐฉ๋ด๋ณด๊ธ์ ๊ฐ์ ์ด๋ถ์ฑ๋ก ๋ดํฌํ๋ ๊ณํ์ ๊ณ ๋ คํด ๋ณด์์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
์ฃผํ์ฅ๋ง์ ๊ฐ๋น์งฑ์ธต์๊ฒ ๋ง์ด ์ ํธ๋ ์๋ ์์ด๋ ๊ฐ๋น์งฑ์ธต๋ง์ด ๊ธฐ์คํ๋ค ๊ฒ์ด ์๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ์ ์ฃผ๊ถ์ผ๋ก์ ๋ฐ๋ผ๋ด์ผ ํ๋๋ฐ, ์ฃผํ๊ธ๋ถ ๋ฐฉ์ฑ ์ ๋๋ถ๋ถ์ด ๊ฐ๋น์งฑ๊ณผ ์ ํผ๋ถ๋ถ ๋ฑ์ ํ์ ์ ์ธ ๊ณต๊ฐ์ผ๋ก ์ ํํ๋ ๋ฏํ ๊ฒ๋ชจ์์ด ๊ณง์ ๋ณด์ธ๋ค. 162 ๊ณ๋ฆผ์ ํน์ฑ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์์ง ๋ชจ๋ฅด๊ฒ ์ง๋ง, ์๋ฑ ๊ณ๊ธ๋ ์ฐธ ๊ตฌ๋ถ์ง๋ ๊ฒ์ ์ข์ํ๊ณ ๊ทธ๋ฃนํํ๋ ๊ฒ์ ์ ํธํ์ฌ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์งํํ์ฌ ๋ณธ์ง์ ๋ฌด์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ด ์๋ ๊ฒ ๊ฐ๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ์ ์ฃผํ์ ๊ฐ๊ณจํตํ ์์ ์ ์ธ ์ ์ฃผ๊ฒฝ์น ์ฅ๋ง์ ๋ํ ์์์๋ค์ด ๊ณผ๋ ์ด ๋์ด์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ตฌ์ฒดํํ๊ณ ๋ช ํํ ํ๋ ๊ฒ์ด ์์ํ๋ค. p.
p. ๊ฐ๋ น ๋์ฌ๋ฃ ์ํ, ๋์ฌ์ฐจ๊ณต์ฝ๊ธฐ๊ฐ, ์ธ๊ฐ๊ฐ์ง๋ฌผ ๊ณผ๋ ๊ตฌ๊ฐ ๋ฑ์ ๊ณ์์ ๊ณต๋์ฑ์ด ๋์ ๋์ฌ์ฐจ๊ณต์ฝ์ ์ฒด์ฝํ๋ ๊ณผ์ฐ ์ฃผํ ๋ณด์ ์ ๋ ๊ต์ ์ธ ๋ฑ์์์ ์ธ์ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง๊ณผ ๋ฆฌ๋ชจ๊ฐ ๋ฐ ์ฅ๊ธฐ์์ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง ๋ฑ ๋์ ์์ฌํ๋๋ฐฉ์์ด๋ค. 163 ์ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์คํธ์ง(่ช)๊ฐ 2020๋ 1์ โ์ฃผํ ๋ณด์ ๋ ๊ตฌ๋ฏธ ๊ณต๊ฐ์์ ์ ์ผ ํฐ ๊ฒฝ์ ๋ฐฉ์ฑ ๋๊ณตโ๋ผ๋ ๋ ผ์ ์ ํน์ง ๊ธฐ์ฌ์์ ์ ํต์ ์ธ ๋ชธ์ฒด ๋ณด์ ๋ท๋ฐ๋ผ์ง๋ฐฉ์ฑ ์ด โ๋ฐ๋ฌ ๋ฐ๋ ฅ์ ๋์ด๋ด๋ฆฌ๊ณ , ๊ณต์ ํจ์ ํด์น๋ฉฐ, ์๋ณธ์ฃผ์์ ๋ํ ๋ฏฟ์๋ฅผ ๊ฐ์๋จน๋ ์ง์ฐฉโ์ด๋ผ๊ณ ๋๋๋๊ฒ ๋นํํ ๊ฒ ๋ํ์ ์ด๋ค. ๋์ฌ์ฃผํ์ ๊ณผ์ฐ ์ฃผํ์ ๊ณ๊ธ์ ์ฑ๊ฒฉ์ ์ํดํ์ฌ ์๊ฐ๋์ฌ๋ผ ํ๋๋ผ๋ ๊ณต์ฝ์ ๊ณต๋์ฑ์ ์ข์ด๊ธฐ ์ํ ์ธ์ผํฐ๋ฏธํฐ๋ธ ๋ฐฉ์ฑ ์ด ์ง์ฒ๋ ์์๊ฐ ์์นํ๋ค.
p. ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ ๋น ์ ํ, ์ํ๋์์ค์ฝ ๋ฑ ๋ฐ๋ฌํ๋ ๋๋์ ์ฃผ๊ฑฐ ๊ฒฝ๋น์ ์ฒํ์ ๋๋ก ์น์๊ณ , ์ ๊ท ์ฃผํ์ ์ง์ ๋ ์ ๊ณ ์ค๋ํ ํ๋ณด๊ฐ ์๋๋ ๋ฐ ๊ท๊ฒฝ ๋ ์ฃผํ ๋ณด์ ์๋ค์ ๋ฐ ๊ฒฉ์ฌ ๊ด์ฅ์ ํ ๋ฎ์ถค๋ง์๋ ์ง์์ ๋ณธ์ธ๋ค์ ๊ณต๊ถ๋ฅผ ์งํค๋ ๋ฐ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋์๊ณ ์์นํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. 167 ๊ธ๋ฐฉ๊น์ง ์ฝ์ ๊ฐํ๊ณ์ ์ค์์ ์ ์ผ ๋ง์ ๊ณก์ ์ ๊ธํ ๊ณ์์ธ๋ฏ. ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์คํธ์ง๋ ์ ๋ ดํ ์ฃผํ ๊ธ๋ถ ๊ฐ๋, ์ฃผ๊ฑฐ๋น ๊ธ๋ฑ, ๋ ๊ฐ ์ฃผ๊ฑฐ ๊ฒฉ์ฐจ ์ฆ๋ ๋ฑ์ ๋ํ์ ์ธ ๋ฌธ์ ๋ผ๊ณ ์ง์ ํ๋ค.
๊ทธ๋งํผ ๊ทผ๊ฐ๋ค์ด ๊ฐ๊ด์ด ๋ง์ด ๊ฐ๋ ์ฃผ์ ๋ค์ด์๊ณ , ๋จธ๋ณด๋ค ๊ฐํ์ ๊ฐ ์ฅ๊ทธ๋ค์ง ๊ฐ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์์ฒญ ์๋์ด ์์๋ค.
re. (๊ฐํ๊ณ์ 23-13) ์ฃผํ๋ฐ์ฒ์ ๋ถ๊ณตํ ์ง๋จ๊ณผ ์ค์ฅ๊ธฐ ๋ฐฉ์ฑ ๊ฐ๋nafi. kr ยฉ patrickperkins, ์์ค Unsplash . ํ์ ์ ์ธ ๊ณก์ ๋ ์์์ง๋ง ์ ์ธ๋ถ๋ด์ฉ์ ๋ค ์ดํดํ๋ ค๊ณ ํ์ง ์๋๋ผ๋ ๋จ๊น์์ด์ ์ผ๋ก ๋ด ์ถ์์ ์ ์ผ ์ฃผํ ๋ฐ์์ ๋๋ฉ๋ค ์ฃผํ์ ๋ฐ์ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋๊ณผ ๋ถ๊ณตํ์ ์ฐจ์์์ ๊ฐ๊ดํด๋ณผ ์ ์์นํ๋ค๋ ์ ์์ ๊ต์ฅํ ์ถ์ฒํ๊ณ ์ถ๋ค.